Co to jest medycyna regeneracyjna?
Medycyna regeneracyjna to interdyscyplinarna dziedzina, zajmująca się naprawą, zastępowaniem i regeneracją komórek, tkanek i narządów w celu przywrócenia ich należytego funkcjonowania w przypadku wrodzonych wad, chorób, urazów i naturalnych procesów starzenia organizmu.
Dająca ogromne możliwości terapii dla wielu dotychczas nieuleczalnych chorób. Wspomaga procesy gojenia i naprawy uszkodzonych tkanek przy użyciu przeszczepów komórek, terapii genowej i czynników wzrostu.
Początków tej dziedziny można doszukiwać się już w połowie XX wieku, kiedy w 1956 roku po raz pierwszy dokonano przeszczepu szpiku kostnego pacjentowi cierpiącemu na białaczkę. Lata 90. ubiegłego stulecia to intensywny rozwój inżynierii tkankowej.
Głównymi filarami medycyny regeneracyjnej są terapia komórkowa i – wykorzystująca polimerowe macierze – inżynieria tkankowa.
Terapia komórkowa polega na podaniu pacjentowi komórek macierzystych przez wstrzyknięcie lub infuzję. Komórki macierzyste są bardzo „wrażliwe” i w procesie ich pobierania i wstrzykiwania do tkanek należy zapewnić im możliwe najlepsze warunki gdzie komórki macierzyste przeżywają i pozostają w docelowym miejscu. Tworząc komórkom odpowiednie do ich przetrwania i funkcjonowania środowisko, zwiększamy ich przeżywalność i tym samym efekty terapii. Taką rolę spełniają przygotowane ze specjalnych biomateriałów rusztowania. Stanowią one nie tylko podporę mechaniczną, ale i system dystrybucji czynników wzrostu i substancji odżywczych. Struktura rusztowań umożliwia tworzenie funkcjonalnych naczyń krwionośnych po przeszczepie.
Pacjenci korzystający z zabiegów medycyny estetycznej coraz precyzyjniej określają swoje potrzeby. Żyjąc w świecie bazującym na produktach chemicznych, poszukują ekologicznych terapii, wolnych od związków chemicznych oraz konserwantów, nie wywołujących uczuleń, alergii oraz innych działań niepożądanych. Oczekują zatem od lekarzy skutecznych zabiegów hamujących procesy starzenia, jednocześnie zapewniających wysoki stopień bezpieczeństwa.
Dlatego w gabinetach medycyny estetycznej wykorzystujemy szereg autologicznych, bezpiecznych procedur aktywujących komórki macierzyste.
W obrębie skóry komórki macierzyste zlokalizowanie są w wielu tzw. niszach: w obrębie błony podstawnej naskórka znajdują się komórki macierzyste odpowiadające za regenerację naskórka po urazach; w mieszku włosowym, torebce włóknistej i brodawce włosa komórki macierzyste odpowiadają za wzrost i odbudowę włosa; w naczyniach krwionośnych tzw. perycyty dają początek fibroblastom oraz regulują napięcie naczyń krwionośnych; w skórze właściwej komórki macierzyste stanowią potencjalne źródło melanocytów.
Zastosowanie komórek macierzystych odgrywa istotną rolę w zahamowaniu procesów starzenia się tkanki skórnej. Jeśli leczymy pacjenta fibryną bogatokomórkową, możemy odbudować poszczególne struktury tkankowe: naskórek, skórę właściwą, tkankę podskórną, mięśniową. Wynika to z właściwości hematopoetycznych komórek macierzystych (CD34+), zawartych w fibrynie bogatokomórkowej oraz wzbudzenia mezenchymalnych komórek macierzystych znajdujących się w błonie podstawnej naskórka, w skórze oraz w naczyniach krwionośnych.
Mezenchymalne komórki macierzyste, oprócz zdolności do proliferacji, wykazują efekt przeciwzapalny poprzez stymulację cytokin przeciwzapalnych oraz hamowanie szkodliwego działania cytokin prozapalnych. Właściwości te mają szczególne znaczenie w przewlekłych stanach zapalnych oraz w redukcji tworzenia się bliznowacenia czy blizn przerostowych. W zależności od wskazań zabieg ostrzyknięcia wykonujemy śródskórnie, w skórę właściwą, czy nawet podskórnie.
Komórki macierzyste wykorzystujemy w terapii łysienia, np. typu androgenowego , w celu regeneracji całych mieszków włosowych oraz odwrócenia patologicznego mechanizmu powodującego utratę włosów. Wykonujemy wówczas serię kilku zabiegów ostrzyknięcia skóry głowy odpowiednio przygotowanymi preparatami autologicznymi zawierającymi komórki macierzyste, np. fibryną bogatokomórkową.
W związku z pojawieniem się nowych badań i publikacji fibrynę bogatą w hematopoetyczne komórki macierzyste możemy obecnie pozyskiwać prostą metodą z krwi obwodowej.
CZYNNIKI WZROSTU – GROWTH FACTORS (GFS)
Czynniki wzrostu są wyspecjalizowanymi polipeptydami, wydzielanymi przez niektóre typy komórek organizmu. Pełnią rolę substancji przekaźnikowych w większości procesów, zachodzących w tkankach, w szczególności w procesie gojenia Ich działanie polega na stymulowaniu innych komórek do podziałów, wzrostu lub różnicowania się. Nie wnikają one do wnętrza komórki. Swoje działanie wywierają poprzez receptory znajdujące się w komórkach docelowych. Gdy czynnik wzrostu zwiąże się z receptorem transbłonowym, dochodzi do zapoczątkowania szlaku sygnalizacji wewnątrzkomórkowej. Wytwarzane są mediatory przekazujące sygnał przez błonę komórkową, co w konsekwencji wpływa na ekspresję odpowiednich genów. Fakt, iż czynniki wzrostu nie wnikają do komórki jest istotny, ponieważ w takiej sytuacji nie występują działania mutagenne, a jedynie stymulacja normalnych procesów zachodzących w komórkach docelowych.
Bardzo duża koncentracja czynników wzrostu koncentracja występuje w ziarnistościach płytek krwi, z których czynniki są uwalniane w odpowiedzi na uszkodzenie tkanek w trakcie procesu krzepnięcia krwi. Czynniki wzrostu stymulują migrację komórek do miejsca uszkodzenia, ich namnażanie i różnicowanie, a także proliferację naczyń krwionośnych.
Do najważniejszych czynników wzrostu zaliczamy:
TGF-beta: (transformujący czynnik wzrostu ): jeden z najważniejszych czynników biorących udział w regeneracji tkanek. Zmusza fibroblasty do wydzielania kolagenu. Zatrzymuje aktywność metaloproteinaz, niszczących elementy macierzy zewnątrzkomórkowej. Działa przeciwzapalnie.
PDGF ( płytkopochodny czynnik wzrostu): bierze udział w regeneracji tkanek niemalże na każdym etapie. Przyciąga neutrofile, makrofagi i fibroblasty, a następnie je aktywuje. Indukuje także powstawanie nowych naczyń krwionośnych.
FGF ( czynnik wzrostu fibroblastów) działa mitogennie. Stymuluje mitogenezę. Stymuluje angiogenezę.
VEGF( czynnik wzrostu nabłonka) stymuluje podział komórek śródbłonka. Przyspiesza tworzenie nowych naczyń.
Czynniki wzrostu od dawna wykorzystywane są w takich dziedzinach medycyny jak chirurgia rekonstrukcyjna, ortopedia, stomatologia oraz od kilkunastu lat w medycynie estetycznej i przeciwstarzeniowej. Kluczową ich zaletą jest stymulacja naturalnych procesów naprawczych skóry. Wykorzystywane są w terapiach anti-aging (przeciwstarzeniowych), czy też w przypadku łysienia lub siwienia włosów. Szeroko stosowane są w leczeniu blizn, rozstępów.
Ponieważ podczas terapii czynnikami wzrostu mamy do czynienia wyłącznie z własną krwią pacjenta nie występuje ryzyko transmisji chorób wirusowych, lub reakcji uczuleniowej.